آبکاری و محلول ها و مواد مصرفی و ایمنی لازم هنگام تماس با آنها

این قانون سازمان ملی برای  ایمنی و بهداشت حرفه ای (Niosh) را تاسیس کرد که تحت نظر دپارتمان بهداشت، آموزش و رفاه (DHEW) و اداره ایمنی و بهداشت حرفه ای (OSHA) که تحت نظارت دپارتمان کار  (DOL) می باشد، فعالیت می نماید.

این قوانین تامین کننده شرایط لازم جهت تحقیقات، اطلاعات، آموزش و کارآموزی در زمینه ایمنی و بهداشت و تثویت استانداردهای جدید مناسب مربوطه در این مورد می باشد. بند 29، فصل 17 در مورد مزایای ویژه مهندسی ایمنی بخش آبکاری از (اداره بهداشت و ایمنی حرفه ای ) را دردپارتمان کار تحت، عنوان بخش 1910، ایمنی و بهداشت کارکنان با استانداردهای قانونی پوشش به خود منحصر کرده است.

با توجه به اهمیت حفاظت محیط زیست، در سال های اخیر قانون جدید بوجود آمده که تحت تاثیر مستقیمی در زمینه ایمنی محیطی در صنایع تکمیلی فلزات داشته است. این قانون با عنوان (منبع حقظ و بهبود قوانین 1976) یا (RCRA) شناخته شده است. این قاون وسیله ای جهت اطمینان بخشی و ایمنی مناسب در نگهداری، جابجائی و دفع تمام مواد زائد خطرناک می باشد. (تقریبا تمام زوائد آبکاری در تعریف زوائد خطرناک می گنجد).

آژانس حفاظت ایمنی محیطی (EPA) مسئولیت تقویت استانداردهایی که در گذشته تعیین شده بود، بوسیله این قاون (RCRA) پیشنهاد می کند که تمام تولیدکنندگان زوائد خطرناک مسئول هستند تا به نحو اطمینان بخشی تعهد کنند، تا هر نوع نگهداری، جابجایی و دفع این زوائد که خطرناک تشخیص داده شده اند، رعایت قوانین کامل را نموده و حتی، پیش از آن، روش های کنترلی و طرح های لازم در مورد جلوگیری از پیش آمدهای احتمالی نظیر، ریختی، پخش و پراکندگی این قبیل مواد به طور تصادفی دارا باشند.

تمام  مقررات و ضوابط مربوط به این قانون، مخصوصا آنهائی که در ارتباط با مواد سمی خطرناک یا زوائدی که مربوط به آن مواد در آبکاری می باشند. بهداشت حرفه ای و کنترل محیطی، تجهیزات حفاظت مزدی، کمک های اولیه پزشکی، سطوح کار، رفت و آمدها، حفاظت از آتش سوزی، جابجایی مواد و نگهدایر آنها، ماشین آلات و ابزار و حفاظ آنها و خطرات الکتریکی یا برق گرفتگی باید در نظر گرفته شود.

ایالتی و محلی: در قلمرو بیشتر ایالتها و مراکز محلی مقرراتی راجع به بهداشت صنعتی و ایمنی وجود دارد که نشات گرفته از قوانین فدرال می باشند. در هر صورت ممکن است مقررات ایالتی و محلی گاهی متفاوت با نیازمندی های فدرال، به طور مشخص باشد.

سم شناسی و آبکاری:

سم شناسی عملی است که تاثیرات کوتاه مدت (حاد) و بلند مدت (مزمن) در معرض محیط های شیمیایی مختلف قرار گرفتن می کند که می تواند به چهار نوع مختلف ممکن شود: 1- از راه پوست یا درمال 2- از راه تنفس مواد شیمیایی 3- از راه خوردن یا بلعیدن مواد شیمیایی 4- از راه جذب پوستی مواد شیمیایی

سم شناسی نه تنها مواد شیمیایی مختلف در محیط های متفاوت راکه بدن انسان می تواند تحمل کند، در یک فاصله زمانی 8 ساعت کار در روز قبل از اینکه منجر به صدمات احتمالی شود را نیز تعیین می نماید. این مقادیر به طور کلی به  این مقادیر به طور کلی به نام “مقادیر حد آستانه” یا (TLVS) نامیده می شوند. بعضی از موسسات اجرایی مقررات بهداشتی ایالتی، ترجیح می دهند که به جای (TLVS) از (PLE) استفاده کنند که مخفف کلمات “حد مجاز مواجه” می باشند.

PLE برای مواد مختلف مورد استفاده در کارگاه های آبکاری به میزان زیاد با درجه سمیت آن مواد متغیر می باشد و یا TLVS ممکن است در زمان های مختلف متفاوت می باشد. در بعضی از زمان ها افزایش پیدا کند. البته برای فاصله زمانی کوتاه و تا آنجا که میانگین تمرکز روزانه آن مواد از مقدار TLV اضافه تر نشود. بعضی مواد علاوه بر TLV تعیین شده دارای مشخصه دیگری با حرف (C) هستند. تمرکز این قبیل مواد هیچگاه نباید از میزان TLV، حتی برای فاصله زمانی کوتاه، افزایش یابد.

بسیاری از مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع آبکاری دارای نام های اختصاری هستند که در این مورد لازم است فرم شماره 20، OSHA ، به عبارت دیگر “برگ مشخصات ایمنی مواد” از توزیع کننده یا فروشنده مواد شیمیایی درخواست شود. برگ مشخصات ایمنی مواد مقادیر حد آستانه یا TLV را برای مواد خواسته شده در زمینه ترکیبات آن، ارائه خواهد داد. علیرغم مطالعات و بررسی های اخیر که نشان می دهد بیماری های حرفه ای در میان کارکنان صنایع آبکاری به ندرت اتفاق می افتد، در معرض مواد خطرناک با مواد سمی شیمیایی قرار گرفتن، بزرگترین مشکل بهداشتی و ایمنی در صنایع آبکاری می باشد.

در این فصل صرفا آن دسته از مواد که اثرات منفی و مشکلات جدی ناشی از آنها در زمینه ایمنی وبهداشت به مرور زمان آشکار شده، مورد مطالعه و بحث قرار می گیرد.

بیماری های پوستی (درماتیتبس)

درماتیتبس اصطلاحی کلی است که به بیماری ها یا زخم های مربوط به پیوست اطلاق می شود. تقریبا نصف ادعاهای جبران خسارات ، ناشی از بیماری های حرفه ای مربوط به بیماری های پوستی می باشد. به طور اساسی دو نوع از بیماری های پوستی وجود دارد که عبارتند از: 1- تحریک های اولیه بیماری های پوستی که ناشی از عوامل فیزیکی، مکانیکی، یا شیمیایی هستند. 2- بیماری های پوستی حساس شده، که عکس العمل آلرژیکی نسبت به یک ماده معین است. این نوع حساسیت ها در طول یک دوره زمانی معین به وجود می آید. زمانی که حساسیت کامل برقرار شود، تماس جزئی یا در معرض قرار گرفتن بسیار کم تر از آن مواد، می تواند موجب عکس العمل جدی شود. این نوع از بیماری های پوستی تا حدودی بستگی به خصوصیات فردی و زمینه های مساعد و میزان تحمل شخص دارد. بعضی مواد می توانند  موجب هر دو نوع بیماری شوند: تحریک های اولیه پوستی و بیماری های پوستی حساس شده باشند. در معمولی ترین کارگاه های صنایع آبکاری، موادی که بتوانند موجب هر دو نوع بیماری شوند: اسید کرمیک، حمام های آبکاری نیکل و تری کلرور اتیلن یا پرکلرور اتیلن که در چربی زدائی تبخیر می شوند و مورد استفاده قرار می گیرند، می باشند. جدول 1- لیست موادی که در عملیات آبکاری می توانند موجب بیماری های پوستی نیز شوند را ارائه می دهد. بسیاری از مسائل بیماری های پوستی ناشی از مواد شیمیایی مورد استفاده در آبکاری مانند زخم ها، تاول ها و ترک های پوست در صورتی که به آنها توجه و رسیدگی و درمان لازم نشود، اغلب منجر به زخم های ثانوی و دردناک می شوند.

جدول 1- مواد شیمیایی مورد استفاده در عملیات آبکاری که تاثیرات شناخته شده روی پوست دارند.

اسیدها:

اسیدها به طور پیوسته در بیشتر فرآیندهای آبکاری به منظور پاک کردن اکسیدهای فلزی با آماده کردن مناسب سطوح جهت جانشینی مواد پوششی مورد استفاده قرار می گیرند.

به طور کلی اسیدها سولفوریک، کلریدریک، نیتریک و اسید کرومیک به حالت یرد و رقیق استفاده می شوند. در هر صورت ممکن است هر نوع اسید در ارتباط با تمیز کردن یا فرآیند آبکاری مورد استفاده قرار گیرد که میزان غلظت و درجه حرارت آن هنگام استفاده، بسته به نوع کار، متفاوت باشد.

آسیب هایی که به طور کلی از کار با اسیدها بوجود می آیند عبارتنداز: درماتیتسهای (بیماری های پوستی که قبلا بیان گردید، سوختگی ها و آتش سوزی ها، مادام که در جابجایی هر نوع اسید بی دقتی اعمال شود یا در محل کار تهویه ضعیف باشد. مشکلات و خطرات بهداشتی و ایمنی خاص خود را به وجود خواهند آورد.

اسید سولفوریک باید با احتیاط بسیار جابجا و یا مخلوط شود. اسید کرومیک، کروماتها و دی کروماتها اکسید کننده های قوی هستند و در صورت تماس با استن، الکلریال گلیسیرین و تینرهای لاکی می تواند موجب آتش سوزی و حتی انفجار شوند. اسید کرومیک باید در محیط خشک و دور از چوب و کاغذ و سایر مواد احیا کننده (آتش گیر) نگهداشته شود. ظرف های خالی اسید کرومیک اگر به عنوان ظروف نگهداری ضایعات مورد استفاده قرار گیرد  می تواند منجبر به آتش سوزی شود. بنابراین هیچگاه نباید بدین منظور از آن استفاده نمود. ظرف های اسید کرومیک، مانند تمام مواد شیمیایی دیگر، حتی وقتی که مورد استفاده قرار نمی گیرند، باید کاملا بسته و محفوظ باشند.

محلول اسید کرومیک و بخارات اسید کرومیک ناشی از فرآیند آبکاری در این محیط ها به علت تماس کارگران با آن، عفونت های پوست ایجاد می کند که معمولا به صورت مرطوب یا خشک سرباز نموده و التیام آن طولانی می باشد. بخارات ناشی از فرآیند آبکاری می تواند موجب سوراخ شدن تیغه بینی شود.

قلیاها و سودها

محلول های قلیایی(معمولا خیلی گرم) برای تمیز کردن فلزات یا پلاستیک، قبل از انجام عملیات آبکاری مورد استفاده قرار می گیرند. سوختگی های جدی ناشی از پاشیده شدن اتفاقی و با تماس وسیع با این مواد ممکن است رخ دهد. بیشتر حوادث در ارتباط با قلیاهای پاک کننده ناشی از بی دقتی در هنگام اضافه کردن به تانکها اتفاق می افتد. افزایش این مواد به تانکها بایستی با دقت و به آرامی و در حال اختلاط آهسته برای اطمینان پیدا کردن از یکنواختی محلول، صورت گیرد. پیشنهاد می شود که آب افزونی را قبلا تا میزان 50 (120) گرم شود. تمیزکننده یا سود، اگر به طور سریع به آب سرد اضافه شود ممکن است در ته تانک جمع شده و موجب پیدایش بخارات انفجاری شود. این فرآیند گرمازا بوده که غالبا به فوران محلول از تانک منجر می شود. تمیز کردن الکتریکی نیاز به استفاده از محلول قلیایی دارد ولی این روش با خبر کردن و تمیزکردن با جریان الکتریکی که موجب تولید حباب هایی در سطح تمیز شونده می گردد، متفاوت است. این حباب های تولید شده، به نوبه خود ایجاد سطح تمیزتر جهت پوشش دهی نسبت به نوع تمیز کردن غیر الکترولیتیک خیساندنی می شود. بنابراین همان خطراتی که برای شارژ مجدد تانک می باشد ممکن است در اینجا نیز ایجاد گردد.  بعلاوه محلول های تمیز کننده با روش الکتریکی، تولید گاز هیدروژن می کنند که گاز حاصل بسیار قابل انفجار بوده و صرفا با جرقه ای کوچک مشتعل می گردد. بنابراین بسیار حائز اهمیت است که هنگام وارد یا خارج کردن، قطعات کار از تانک تمیز کننده الکتریکی، برق آن قطع باشد. در صورتیکه نتوان برق دستگاه را قطع کرد بایستی دقت فوق العاده را نمود تا هنگام خارج نمودن قطعات کار از تانک از زدن جرقه جلوگیری شود.

حلال ها:

حلال ها در صنایع آبکاری به منظور حذف روغن، چربی و کثیفی از قطعه ای که باید آبکاری شود، مورد استفاده قرار می گیرند. این حلال ها همان تاثیرات پاک کردن کثیفی را روی پوست بدن انسان دارند و موجب پاک کردن یا حذف چربی طبیعی پوست می شود که تجربه خوشایند است.

دو حلالی که بیشترین کاربرد در چربی زدایی کارگاه های آبکاری دارند عبارتند از تری کلرور اتلین و پرکلرور اتلین، در صورتی که برای مدت طولانی فردی در معرض این حلال ها قرار گیرد می تواند موجب سردرد، سرگیجه، تهوع، غش و حتی مرگ او شود.

بیشترین حوادث جدی در ارتباط با این حلال های سریع چربی، وقتی اتفاق  می افتد که عملیات پاکسازی تانکها صورت می گیرد. واضح است که از همه راهنمائیهای ایمنی و پیشگیری در هنگام عملیات پاکسازی تانکها باید استفاده نمود.

خطرات ویژه:

علاوه بر خطرات بهداشتی در ارتباط با مواد شیمیایی در عملیات آبکاری، خطرات ویژه بسیاری در عملیات روزمره کارگاهی ممکن است اتفاق بیفتد. بسیاری از صدمات کارکنان مربوط به لغزیدن آنها در راه رفتن است که ناشی از تخلیه بین تانکها و افزایش رطوبت محیط در عملیات پوشش دهی می باشد. برای اصلاح و رفع این مشکل، بسیاری از کارگاه ها  صفحات جای پا و رفت و آمدی نصب می کنند. این صفحات، کارکنان را از سطوح لغزنده کف کارگاه ها مصون نگه می دارد و در صورتیکه این صفحات به علت شرایط محیط زنگ زده و با خوردگی پیدا کنند از بین می روند که اگر به طور صحیح تعمیر و با قسمت های فرسوده تعویض نشوند ممکن است موجب صدمات جدی برای کارکنان شود.

آسیب های چشمی ممکن است از انجام کار بدون دقت کافی در اطراف تانک های عملیات آبکاری که بدون استفاده از عینک های محافظ چشم، صورت گرفته باشد، اتفاق افتد. بنابراین خطرات مواد شیمیایی پوشش های ضد زنگ را در مورد چشم نباید تادیدیه گرفت بلکه باید مورد تاکید جدی قرار داد و به آن توجه نمود. از آنجا که در فرآیندهای آبکاری معمولا از جریان الکتریکی استفاده می شود خطر شوک الکتریکی به طور جدی وجود دارد. واضح است که نه تنها از جریان برق در فرآیند آبکاری استفاده می شود. بلکه برای تامین نیروی محرک از دستگاه ها و وسایلی مانند کمپرسور هوا، مکنده های تهویه هوا، یکسوکننده ها و المان های حرارتی جهت گرم کردن تانکها استفاده می شود.  بنابراین بسیار حائز اهمیت است که این وسایل طوری سیم کشی شده و حتما دارای سیم اتصال به زمین باشند که طبق کدهای الکتریکی ملی جهت حفاظت کارکنان در مقابل شوک الکتریکی بسیار مهم هستند.

  آتش سوزی ها در کارگاه های آبکاری کمتر مورد توجه قرار می گیرند ولی این آتش سوزی ها با خسارات زیاد در آبکاری ها اتفاق می افتد که به علت نگهداری و انبار کردن و با جابجایی غلط ظروف حاوی مواد و یا استفاده ناصحیح از وسایل، ممکن است حادث شود به عنوان مثال محلول های سیانور عوامل احیا کننده هستند و اگر با اکسید کننده قوی مثل  نیترات آمونیوم با اسید کرومیک تماس پیدا کند، می تواند منجر به انفجار شود. المانهای حرارتی برق در وان های آبکاری جهت گرم کردن محلول ها در تانک های پلاستیکی می تواند موجب آتش سوزی با خسارات بسیار شود. در صورتیکه سطح مایع داخل تانک به علت تبخیر کاهش پیدا کند، المانهای حرارتی، دیواره بدنه پلاستیکی تانک را تحت تاثیر قرار داده موجب آتش سوزی و در صورت پیشرفت به داخل کانال های پلاستیکی که اغلب در سیستم تهویه اطراف تانک ها وجود دارد، موجب پیچیدگی و ایجاد خسارت بیشتر شود.

بسیاری از این خطرات ویژه، زمانی اتفاق می افتد که از مقررات کارگاهی تحت عنوان تیتر 29، سرپیچی شود. بخش 1910 این مجموعه که مقررات فدرال در این مورد بی نهایت موثر است بوسیله Niosh تحت عنوان “راهنمای بهداشت و ایمنی برای کارگاه های آبکاری الکتریکی” باشد تعیین شده که شامل چک لیست ایمنی درباره سرپیچی از مقررات می باشد و اگر به طور صحیح مورد استفاده قرار گیرد می تواند به عنوان وسیله بسیار با ارزش برای دستیابی به شرایط کارایمن در عملیات آبکاری الکتریکی می باشد.