یون کلراید با غلظتی در حد ۵۰-۱۲۰ پی پی ام و متوسط ۸۵ که از طریق اسید کلریدریک یا نمک طعام با خلوص آزمایشگاهی تامین می شود در محلول وجود دارد.
غلظت مناسب آن باعث انحلال نرمال آندهای مس شده، زمینه ساز براقیت و پرتاب مناسب پوشش می گردد.
هر ۱۰ میلی گرم یون کلراید معادل ۲.۸ میلی لیتر اسید کلریدریک 0.1 مولار می باشد. یا از طریق راحت تر ،هر ۱۰ میلی گرم یون کلراید معادل 0.023 میلی لیتر اسید کلرید ریک ۳۷ درصد با دانسیته ۱.۱۹ می باشد.
غلظت بالای یون کلراید بیش از حد مجاز، پسیو شدن آندهای مس، کاهش قدرت پرتاب و براقیت بخصوص در دانسیته جریانهای بالا را منجر خواهد شد.
کمبود یون کلراید سوختگی در دانسیته جریانهای بالا و step plating را به همراه خواهد داشت. عبارت فوق نقصی در پوشش است که در آن قسمت هایی از سطح قطعه بصورت لکه هایی پراکنده پوشش نمی گیرد.
در مواردی که غلظت یون کلراید بالاتر از حد مجاز است می توان از طریق صفحه گذاری ( dummy plat) یا ابکاری قطعات با اهمیت کمتر، آندهای سیاه شده را از محلول خارج نموده و سطح سیاه شده را با برس تمییز نموده و دوباره در محلول قرار داد. بسته به میزان فزونی یون کلراید، ممکن است نیاز به چند بار تکرار این کار باشد.
پوشش سیاه حاوی کلراید مس بوده که با زدودن آن محتوای کلراید محلول خارج و کاهش می یابد.
راه دیگر که البته پر خرج اما سریع است استفاده از نمکهای محلول نقره می باشد که به دلیل ورود ناخالصی آنیون های نمک آن را توصیه نمی کنم و در عوض استفاده از هیدروکسید نقره تازه تهیه شده را بدلیل سرعت واکنش انحلال توصیه میکنم. برای اینکار باید فلز نقره را در اسید نیتریک حل نموده و سپس با محلول قلیایی سود سوز آور محلول را ابتدا خنثی سپس رسوب هیدروکسی نقره را ایجاد و جدا کنید و داخل محلول مس اسیدی بریزید.
به ازای هر ۱۰ میلی گرم یون کلراید نیاز به 0.03 گرم فلز نقره می باشد. لذا برای کاهش ۱۰ میلی گرم کلراید در ۱۰۰۰ لیتر محلول، نیاز به ۳۰ گرم فلز نقره است که مشاهده می شود مقدار بالایی است.
از عواملی که باعث افزایش غلظت یون کلراید می شود استفاده از آب غیر مقطر برای شارژ حجمی محلول است که حاوی مقدار زیادی کلراید می باشد لذا استفاده از آب مقطر حداقل در آبکشی آخر و نیز شارژ حجمی محلول با آب مقطر توصیه می گردد.
لازم به ذکر است اندازه گیری یون کلراید در محلول مس اسیدی از طریق تیتراسیون امکان پذیر نمی باشد و انجام آن از طریق پتانسیومتری که مرسوم تر است یا کروماتو گرافی یونی که دقیق و سریع ولی گران است، قابل انجام می باشد که در صورت نیاز در مطلب دیگری در مورد آن بیشتر توضیح داده خواهد شد.
نویسنده: مرتضی کریمی – عضو انجمن صنایع آبکاری ایران